راديو جوان امروز بخوبي جاي خود را ميان جوانان باز كرده است. اين رسانه بخوبي نشان داده است ميان هياهوي ماهواره و اينترنت و رسانه‌هاي پرزرق و برق ديداري كه امروزه براي جذب مخاطب ، انواع شگردها را به كار مي‌برند، راديو هنوز هم كاربرد دارد و رسانه‌اي پذيرفته شده است؛ البته نبايد فراموش كرد مقبوليت اين رسانه تا حد زيادي به علت برنامه‌هاي جوان پسند و مطلوبي است كه پخش ميكند.
يكي از اين برنامه‌ها كه ارتباط خوبي با مخاطب برقرار كرده و نشان داده است مخاطب خود را بدرستي مي‌شناسد و از سليقه سخت‌پسند و البته تنوع‌طلب او آگاه است، برنامه «اينجا شب نيست» است. به همين بهانه با عوامل اجرايي اين برنامه گپ و گفتي خواندني داشتيم.
ساختار مجله محور
شهاب نادري، سردبير برنامه به ما مي‌گويد: اين برنامه قبلا گفتوگومحور بود، اما از وقتي سردبيري آن به عهده من گذاشته شده است، كار را به گونه ساختارمحور ارائه ميكنم.
او در ادامه بيان ميكند: در سري قبلي برنامه و پيش از اين‌كه سردبيري آن را به عهده داشته باشم، تمام اتفاقات حول گوينده مي‌افتاد. اما من اين فضا را به گونه‌اي تغيير دادم و سبك برنامه‌سازي خود را در آن اعمال و آيتم‌هايي را به برنامه اضافه كردم. البته برخي بخش‌ها نيز به عهده گوينده است. وي در ارتباط با آيتم‌هاي اين برنامه مي‌گويد: يكي از آيتم‌هايي كه در برنامه وجود دارد و بسيار مورد اقبال شنونده‌ها قرار گرفته، دبستاني‌هاست كه در آن داستان‌هاي دبستان از جمله كوكب خانم، حسنك كجايي و... خوانده مي‌شود. اين آيتم بشدت بازخورد خوبي ميان مخاطبان داشته است. از ديگر آيتم‌هاي برنامه مي‌توان به يادداشت‌هاي روزانه يك نويسنده، نامه‌ها، تكنيك‌هاي داستان‌نويسي، پياده‌روي روي تقويم كه به محله‌هاي قديمي تهران و ساير شهرها مي‌پردازد، اشاره كرد. وي در ادامه اظهار ميكند: در اين برنامه نمايشنامه‌خواني زنده نيز هست و در آيتم ديگري از آن، گفت‌وگوي زنده با يكي از نويسنده‌ها، هنرمندان يا چهره‌هاي برجسته در حوزه فرهنگ و هنر وجود دارد.
نادري پيش از اين برنامه‌هايي چون «قاصدك» (در آن اختصاصا در ارتباط با داستان‌نويسي صحبت مي‌شد)، «آپارات» (سينمايي و به مقوله سينما مي‌پرداخت)، يك سبد ترانه (برنامه موسيقايي) و يك برنامه طنز و تفريحي به نام «الفباي جواني» را روي آنتن شبكه راديويي جوان داشته است. نادري در ارتباط با اينجا شب نيست مي‌گويد: اين برنامه يك جنگ شبانگاهي است با المان‌هايي كه بايد رعايت شود. ما سعي كرديم اين تيتر شبانگاهي بودن را در برنامه اعمال كنيم. چون وقتي يك برنامه ساعت خاصي پخش مي‌شود، اين برنامه تعريف خاصي متناسب با زمان پخش پيدا ميكند كه بايد رعايت شود. وي مشخصه اصلي اين برنامه را مجله بودن آن عنوان ميكند و مي‌افزايد: حركت سينوسي برنامه و مجله‌وار بودن آن يكي از حسن‌هايش است، چرا كه قدرت انتخاب بيشتري به شنونده مي‌دهد و مخاطب مي‌تواند انتخاب كند چه بخش‌هايي را گوش دهد بدون اين‌كه آسيبي به روند شنيداري او وارد آيد.
هركس ممكن است يك آيتم را دوست داشته باشد و مي‌تواند آن را انتخاب كند، لذا شكل مجله‌اي برنامه اين امكان را به مخاطب مي‌دهد آزادي عمل بيشتري در انتخاب داشته باشد. مانند اين كه وقتي فردي مجله‌اي را مي‌خرد بخش‌هايي را كه دوست دارد، مطالعه ميكند.
به روز بودن گوينده
شاهين شرافتي، گوينده برنامه علمي اينجا شب نيست از سال 85 با برنامه «جووني دربست» به راديو وارد شد.
وي مي‌گويد: اين برنامه گفتوگومحور نيست، تركيبي و تعاملي با مخاطب است. ابتداي برنامه نيز يك سوال مطرح مي‌شود كه حضور مخاطبان را مي‌طلبد. علاوه بر اين، مشاركت مخاطبان در طول برنامه بسيار پررنگ است و شنوندگان ما چه از طريق پيامك و چه تماس تلفني يا نظر گذاشتن در وبلاگ، مدام در ارتباط هستند. حتي خيلي وقت‌ها پيش مي‌آيد ايده‌هايي كه مي‌دهند بسيار خوب است و وقتي در برنامه اعمال مي‌شود مورد توجه قرار مي‌گيرد. وي در ادامه مي گويد: اينجا شب نيست در شب اجراي من، علمي است و مطالعه در آن نقش پررنگي دارد، چرا كه علم پيشرفت ميكند و اگر اطلاعات گوينده به روز نباشد، از مخاطب جا مي‌ماند و مجري بايد حرفي براي گفتن داشته باشد. شرافتي پيش از اين در جنگ شبانگاهي اينجا شب نيست همراه با امين نبي‌اللهي يكي از بانشاط‌ترين برنامه‌ها را روي آنتن بردند، اما برنامه‌اي كه اكنون از وي پخش مي‌شود، آرام‌تر است. وقتي علتش را مي‌پرسم، در پاسخ مي‌گويد: برنامه‌اي كه از آن نام مي‌بريد به گروه ورزش راديو جوان مربوط بود و آن فضا را مي‌طلبيد. اما اين برنامه مربوط به گروه دانش است لذا ادبيات، نوع نگاه و محتواي آن با گروه ورزش بسيار تفاوت دارد. اين برنامه خيلي هدفمند با ادبياتي كه متعلق به جوانان امروزي است به ترويج علم مي‌پردازد. دغدغه ما در برنامه اين است كه از علم صحبت و ميزان تاثيرگذاري آن را در زندگي گوشزد كنيم، پس ادبيات اين برنامه به اندازه برنامه‌هاي تفريحي نبايد شاد يا پر از خنده باشد و در عين حال ادبيات خشكي را كه معمولا در برنامه‌هاي علمي ديده مي‌شود هم ندارد، بلكه فرم جديدي ارائه ميكند كه مخاطبان زيادي دارد. بسياري از جوانان دوست دارند از مطالب علمي و روز دنيا با خبر باشند و هميشه اين‌گونه نيست كه بگوييم برنامه‌هاي جوانان بايد پر جنب و جوش باشد، بلكه به دليل علاقه زياد جوانان به علم، اين برنامه مطابق با چنين نيازي ساخته شده است. بسياري از گوينده‌هاي راديو و بخصوص راديو جوان به تلويزيون رفته‌اند. از شرافتي مي‌پرسم آيا او نمي‌خواهد رسانه ديداري را تجربه كند، كه مي‌گويد: در حال حاضر بسياري از گوينده‌ها به تلويزيون رفته‌اند، اما من فكر ميكنم راديو رسانه تاثيرگذارتري است و دوست دارم تمام وقتم را براي برنامه‌سازي و اجرا در راديو بگذارم. الان دغدغه‌ام راديوست و تمام تمركزم را بر اين كار گذاشته‌ام. قبلا اجرا را در شبكه جهاني جام‌جم در برنامه «بوم سفيد» تجربه كرده‌ام كه برنامه منتخب شبكه نيز شد. وي معتقد است راديوبا وجود كم‌هزينه بودنش تاثيرگذاري زيادي بر مخاطب دارد. شما حتي اگر ميان راه يا حتي در يك منطقه دورافتاده باشيد كه در آن تلويزيون وجود ندارد براحتي مي‌توانيد با يك راديوي كوچك از دنياي پيرامون خود باخبر شويد، بنابراين معتقدم راديو رسانه قدرتمندي است.
وي مطالعه را عامل توفيق يك جوان در رسانه عنوان ميكند و مي‌گويد: علاوه بر مطالعه كه بسيار مهم است بايد دغدغه‌ات اين باشد در هر برنامه‌اي كه حضور مي‌يابي حرفي براي گفتن داشته باشي. وي كه سابقه دوبله را نيز دارد، مي‌افزايد: در راديو برخلاف دوبله كه فقط صدا مهم است قابليت گويندگي نيز بسيار اهميت دارد و كساني كه مي‌خواهند براي ورود به اين حرفه اقدام كنند ابتدا بايد بدانند چه مي‌خواهند بگويند و بعد تكنيك‌هاي اجرا را ياد بگيرند و روي صدايشان كار كنند، چون كسي كه دوبله ميكند مهم نيست چه طرز تفكر و انديشه‌اي دارد يا اين‌كه مطالعه‌اش چقدر است، اما همه اينها در گويندگي راديو مهم و تاثيرگذار است. وي در ادامه به اين نكته تاكيد ميكند: در راديو بايد زياد مطالعه كني و اين فكر است كه باعث رشد تو مي‌شود.
شرافتي معتقد است: قابليت اجرا بسيار مهم‌تر از صداست، چراكه شنونده پس از مدتي به صداي تو عادت ميكند و برايش اين مهم است كه چه چيزي را به او تحويل مي‌دهي. به نظر من صدا در راديو مانند يك بسته‌بندي و قالبي براي محتوايي است كه مي‌خواهي به مخاطب بدهي، لذا حتي با بسته‌بندي زيبا، بايد محتوا نيز بسيار غني باشد تا مخاطب به سوي تو و برنامه‌ات جذب شود. گوينده‌اي موفق است كه از اين بسته‌بندي درست استفاده كند.
وي مي‌گويد: دوره اجراي تلويزيوني و خبر را پيش از حضور در راديو گذراندم، اما استادان در پايان آن دوره به من پيشنهاد كردند اجرا را تجربه كنم تا گويندگي خبر، چون معتقد بودند پتانسيلش را دارم كه در زمينه اجرا موفق‌تر عمل كنم و در حال حاضر نيز فكر ميكنم از دوره آزمون و خطا در كار اجراي من گذشته است و تمي را كه بايد، پيدا كرده‌ام.
گويندگي در راديو بسيار سخت‌تر از گويندگي خبر است. گوينده خبر فقط متني را كه به او داده‌اند، مي‌خواند اما اجرا در راديو، كاري ژورناليستي است كه بايد حواست به خيلي چيزها باشد و بسيار مطالعه داشته باشي. پيشكسوتان ما در راديو مي‌گويند براي اين‌كه بتواني در اين رسانه موفق باشي بايد يك هفته سكوت كني و گوش بدهي تا بتواني يك دقيقه خوب اجرا كني و به نظر من، اين يكي از رازهاي بزرگ در اجراهاي راديويي است. بايد با مردم در ارتباط باشي، خوب بشنوي تا موفق شوي.
شناخت سليقه مخاطب
نويسنده همواره يكي از مهم‌ترين نقش‌ها را در برنامه و بخصوص برنامه‌هاي راديويي به عهده دارد، و آنچه يك مخاطب مي‌شنود علاوه بر تكنيك‌هايي كه گوينده براي اثر بخشي به متن به كار مي‌برد تا حد زيادي به نوشته‌اي بستگي دارد كه نويسنده آن را به عنوان خوراك به گوينده مي‌دهد تا او آن را به مخاطب تقديم كند.
شهاب نادري، نويسنده اين برنامه مي‌گويد: يكي از عوامل توفيق در راديو اعمال سليقه مخاطب در آن برنامه است و اگر برنامه‌اي طبق درخواست و سليقه حداكثري مخاطبان پيش برود پس عنصر مهم تاثيرگذاري را دارد؛ چون چه در حوزه سينما، چه موسيقي و چه جنگ شبانگاهي مواد مشخص است و تعداد شاخه‌هايي كه مي‌توان به آن پرداخت، محدود و وقتي مشاهده مي‌شود عده زيادي متفق‌القول يك آيتم را دوست دارند يا مي‌خواهند درباره موضوعي خاص صحبت شود، براحتي مي‌توان تشخيص داد چه چيزي بايد در برنامه گفته شود تا با اقبال مواجه شود.
وي در ادامه به اين نكته اشاره ميكند: تيتر‌هايي كه به آن پرداخته مي‌شود، همواره واضح، مبرهن و تعريف شده است. تعريف هر ژانري را كه مي‌خواهيم در آن وارد شويم نيز كاملا پيدا و مشخص است. وي در ارتباط با اينجا شب نيست، مي‌گويد: براساس آماري كه گرفته شده است اين برنامه جزو پرمخاطب‌ترين برنامه‌هاي راديو جوان بوده است و طول يك سال كه از پخش آن مي‌گذرد، اين آمار نشان مي‌دهد برنامه توانسته مخاطب خود را پيدا كند.
با توجه به اين‌كه اينجا شب نيست جنگي شبانگاهي است كه در بامداد هر روز پخش مي‌شود. نادري در ارتباط با نحوه تلفيق فضاي آرام شبانگاه با شور و نشاط جواني مي‌گويد: شادابي را در فضاي ملايم نيز مي‌توان به دست آورد. گرچه بحث شادابي نيز موضوعي است كه در كليت برنامه‌هاي اينجا شب نيست، گنجانده شده و به نظر من همواره شادابي با پرسر و صدا بودن متفاوت است، يعني نمي‌توان برنامه‌اي با ريتم تند را فقط برنامه شاد ناميد. گرچه در همين برنامه‌هاي اينجا شب نيست بعضي ايام هفته، برنامه كاملا فضاي شادي دارد و با ريتم تند روي آنتن مي‌رود. اما هميشه اين‌گونه نيست كه ما بگوييم چون فضا مربوط به راديو جوان است پس بايد پرسر و صدا باشد. به نظر من اين تعريف اشتباهي است كه در مطبوعات باب شده است.
وي در ادامه مي گويد: جوان هميشه خواهان ريتم تند نيست، بلكه گاهي به برنامه‌اي آرام با ريتم ملايم و حتي برنامه‌اي صرفا علمي نيز نيازمند است و در رسانه به همه نيازهاي او بايد پاسخ داده شود.
برنامه اينجا شب نيست يكي از پرمخاطب‌ترين برنامه‌هاي راديو جوان است كه هر شب جوانان را با خود همراه ميكند.
از ديگر ويژگي‌هاي اين برنامه زنده بودن آن است كه باعث نشاط بيشتر و همراه شدن مخاطب با برنامه تا ساعت پاياني آن مي‌شود.
به‌كارگيري المان‌هاي مناسب
فريبرز گلبن، تهيه‌كننده همه برنامه‌هاي «اينجا شب نيست» تاكنون برنامه‌هاي فراواني را در راديو جوان و ديگر راديو‌ها داشته است. وي در ارتباط با اين برنامه مي‌گويد: برنامه اينجا شب نيست يك جنگ شبانگاهي است كه براي جذب مخاطب بايد المان‌هاي يك برنامه شبانگاهي به درستي در آن مورد توجه قرار گيرد. وي در خصوص اين موضوع كه هر شب اين برنامه با يك گروه و يك سردبير روي آنتن مي‌رود، مي‌گويد: اين موضوعي است كه از طرف مدير شبكه خواسته شده است و در ادامه به اين نكته اشاره ميكند كه هر برنامه‌اي بايد متناسب با زمان پخش، مواردي را مد نظر داشته باشد و براي جذب مخاطب از آنها استفاده نمايد.
گلبن كه تهيه‌كننده برنامه هفت شنبه نيز بوده است در ارتباط با اين برنامه اظهار ميكند: اينجا شب نيست به‌رغم اسمش يك برنامه شبانگاهي است و مردم انتظار دارند يك برنامه با ريتم مناسب و در عين حال جذاب را در آن ساعت از شبانه روز بشنوند كه در اين خصوص از موسيقي‌هاي زيبا و متن‌هايي كه متناسب با شب است در اين برنامه استفاده مي‌شود. گلبن مي‌افزايد: نمايشنامه‌خواني، شعرهاي خوب و موسيقي‌هاي درست از مواردي هستند كه براي بهتر شدن برنامه در نظر گرفته‌ايم. وي در ادامه تصريح ميكند: اگر در اين ساعتي كه برنامه پخش مي‌شود موسيقي با ريتم تند استفاده شود مسلما مخاطب نمي‌پذيرد و ما در برنامه‌سازي اين نكات را مدنظر قرار داده‌ايم و سعي ما بر اين است كه تيتر شبانگاهي بودن را براي برنامه حفظ و آيتم‌ها را متناسب با آن انتخاب كنيم.
هاجر یاراحمدی
گفتگوی خانم هاجر یاراحمدی با اینجا شب نیستی ها
هر چند که این گفتگو دچار اشتباهاتی هست اما از طرف تیم اینجا شب نیست از ایشون تشکر می کنم
